Mogłoby się wydawać, że archeologia to dziedzina dalece odległa od leśnictwa. Nic bardziej mylnego. Jak się okazało na początku tego roku, tereny leśne skrywają znaczącą ilość stanowisk archeologicznych, a nowoczesna technika skaningu laserowego pozwala odkrywać miejsca bytowania ludności z początku naszej ery i starszych.

Szereg projektów badawczych przeprowadzonych na terenie naszego nadleśnictwa ukazało, że tereny leśne Nadleśnictwa Sarbia są bogate w ślady przeszłości. Dlatego 9 grudnia br. w siedzibie Nadleśnictwa Sarbia postanowiono podsumować i przedstawić zaproszonym gościom wyniki badań prowadzonych na terenach leśnych naszego nadleśnictwa organizując konferencję archeologiczną pt.: „Archeologiczne dziedzictwo sarbskich lasów". Konferencja została zorganizowana przez Nadleśnictwo Sarbia oraz Polskie Towarzystwo Leśne Oddział Nadnotecki przy współpracy z Wojewódzkim Urzędem Ochrony Zabytków w Poznaniu i Instytutem Prahistorii Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu.

W konferencji wzięli udział archeolodzy, historycy, samorządowcy, nauczyciele i inne osoby zainteresowane tematyką archeologiczną. Mieliśmy przyjemność gościć: prof. dr hab. Kazimierza Ilskiego Dziekana Wydziały Historycznego Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, prof. UAM dr hab. Andrzeja Michałowskiego wraz ze współpracownikami, Mieczysława Grabianowskiego – Dyrektora Gabinetu Prezesa PAN, teofila Stępnia – Głównego Księgowego RDLP w Pile, ks. Bogdana Spychaja Proboszcza Parafii Matki Bożej Pocieszycielki w Wyszynach, przedstawicieli Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu na czele z panią Jolantą Goszczyńską Wielkopolskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków, władze samorządowe w osobach Tadeusza Teterusa – Starosty Czarnkowsko-Trzcianeckiego, Marcina Sokołowskiego – Wójta Gminy Budzyń, Moniki Piotrowskiej – zastępcy Wójta Gminy Czarnków, Alicji Szuty – przedstawiciela Burmistrza Miasta Czarnków. W konferencji uczestniczyli również dyrektorzy szkół w osobach: Alberta Tabaki Dyrektora Zespołu Szkół Leśnych w Goraju, Beaty Maszewskiej Dyrektora Zespołu Szkół im. Leśników Polskich w Gębicach oraz Donaty Kędzierskiej Dyrektora Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Wyszynach. Podczas konferencji nie zabrakło również leśników.

Konferencję rozpoczął Nadleśniczy Nadleśnictwa Sarbia dr inż. Maciej Strawa, który przywitał zaproszonych gości, a następnie przekazał głos pani Romualdzie Bartkowiak z Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu Delegatura w Pile, która dokonała krótkiego wprowadzenia do konferencji. Po wprowadzeniu Nadleśniczy Nadleśnictwa Sarbia poprosił pana prof. dr hab. Kazimierza Ilskiego o poprowadzenie pierwszej części referatowej pt.: Badania archeologiczne na terenie Nadleśnictwa Sarbia.

W tej części jako pierwsi zabrali głos państwo Małgorzata Talarczyk-Andrałojć i Mirosław Andrałojć z Pracowni Archeologiczna REFUGIUM s.c. z Poznania, którzy to wygłosili referat dotyczący badań powierzchniowych na obszarze 42 – 46 na terenie wsi Gębiczyn, Niewiemko i Wyszynki w ramach Archeologicznego Zdjęcia Polski. W ramach tych badań zostały zweryfikowane stanowiska archeologiczne z lat osiemdziesiątych jak również odkryto kilka nowych stanowisk archeologicznych.

Kolejnymi mówcami podczas konferencji byli państwo Katarzyna Kuczara-Alagierska i Piotr Alagierski z Pracowni Archeologicznej Alagierscy z Chodzieży którzy przedstawili wyniki badań archeologicznych w Wyszynach.

Jako trzeci w pierwszej części referatowej głos zabrał pana Marcin Kita Dyrektor Chodzieskiego Domu Kultury, który to w swoim wystąpieniu przedstawił plany stworzenia szlaku turystycznego o tematyce archeologicznej obejmującego miasto Chodzież, gminę Chodzież oraz gminę Budzyń.

Na koniec pierwszej części referat przedstawił prof. UAM dr hab. Andrzej Michałowski z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu. Wystąpienie dotyczyło wykopaliskowych badań archeologicznych prowadzonych w miejscowości Mirosław. Pan profesor przedstawił przebieg wykopalisk jak również opowiedział o zabytkach jakie odsłonił badany kurhan.

Drugą część konferencji pt.: „Świat przeszłości bliżej nas" poprowadził prof. UAM dr hab. Andrzej Michałowski. Podczas tej części uczestnicy wysłuchali wykładów Mateusza Wawrzyniaka, który przybliżył obecnym temat kurhanów, ich roli i budowy. Kolejne dwa referaty przygotowane przez dr Milenę Teska, Patrycję Kaczmarską i Krzysztofa Żurka oraz Martę Krzyżanowską z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu dotyczyły obszaru mody, sposobu ubierania i ozdób jakie noszono między innymi w kulturze wielbarskiej. Na koniec konferencji referat pt.: „Za progiem czeka świat" wygłosił dr Jarosław Rola. W swym wystąpieniu przedstawił temat szlaków wędrówek dawnych ludów. W trakcie konferencji przedstawiciele Wydziału Historycznego Uniwersytetu Adama Mickiewicza oraz Wojewódzkiego Urzędu Ochrony Zabytków w Poznaniu złożyli na ręce Nadleśniczego Nadleśnictwa Sarbia podziękowania za pomoc w przeprowadzeniu badań na terenach leśnych oraz za życzliwość i dobrą atmosferę. Podziękowania otrzymali również pracownicy Nadleśnictwa Sarbia zaangażowani w sprawy związane z archeologią.

Wygłoszone podczas konferencji referaty oraz dyskusja jaka wywiązywała się po zakończeniu każdego z nich pozwoliła na sformułowanie następujących wniosków:

1.  Należy kontynuować prace archeologiczne na terenie Nadleśnictwa Sarbia.

2.  Należy wypracować zasady gospodarki leśnej służące zachowaniu stanowisk archeologicznych znajdujących się w lasach.

3.  Należy uwzględnić wiedzę o stanowiskach archeologicznych w lasach w Planie Urządzenia Lasu, Programie Ochrony Przyrody i na Leśnej Mapie Numerycznej.

5.  Należy upowszechniać wiedzę archeologiczną w społeczeństwie, m.in. poprzez budowę edukacyjnych ścieżek historycznych.

6.  Należy rozwijać współpracę historyków – archeologów z leśnikami, samorządowcami, urzędnikami i organizacjami pozarządowymi.

Na koniec należy podkreślić, że tereny leśne skrywają setki miejsc świadczących o bytowaniu dawnych kultur na tych terenach, a zadaniem leśników jest czuwanie nad zachowaniem tych znaków dla kolejnych pokoleń.

Michał Krzysztofik